Nadchodzi Barok w muzyce Islamu

Jestem osłuchany z tysiącami muzycznych płyt i utworów różnych gatunków. Nic tak nie otwiera serc ludzkich jak harmonijne i bardzo ozdobne muzyczne utwory Baroku, w których głosy śpiewaków splatają się z dźwiękami instrumentów. Kilka lat temu rozważając jakieś kwestie powiedziałem, że Barok jest wszędzie. Miałem na myśli ,,wszędzie znany”. Natychmiast usłyszałem grupową wypowiedź Dusz ,,Nie, nie jest wszędzie”.

Zastanowiło mnie dla czego, ze względów muzycznych powstała muzyka barokowa w Europie, a dla czego nie jest jeszcze możliwa w muzyce Arabskiej, Islamskiej, Hinduskiej? Szukałem tam, w cywilizacjach Azji utworów, które mają bodaj namiastkę barokową. Są pewne zalążki. Jednak trzeba zrozumieć idee tworzenia czegokolwiek. Nic i nigdzie nie powstanie bez woli i wsparcia Boga. Kompozytor Baroku w Europie słyszał tę muzykę i słyszał głosy solistów, chóru. Jego talent polegał na umiejętności zapisania tego na papierze nutowym.

Znalazłem kilku Islamskich twórców z dziełami pełnymi barokowych smaczków. Trudno mi określić, kiedy ich umiejętności upowszechnią się na tyle aby wyprzeć wszechobecne w Azji utwory typu ,,siala la” ograniczające się w warstwie tekstowej do wyznawania miłości wszystkim słuchaczom lub słuchaczkom. Kiedy się to dokona? Nie wiemy, może to potrwać 50 może 100 lat. Stworzenie pierwszego poważnego utworu barokowego w muzyce islamu jest trudne ponieważ muzyka Wschodu różni się od muzyki Bliskiego Wschodu i Indii.

Muzyka barokowa w Europie powstała głównie dzięki specyficznym warunkom historycznym, rozwojowi technik muzycznych (zwłaszcza kontrapunktu i harmonii), dostępności nowych instrumentów oraz wyjątkowej roli muzyki w kulturze dworskiej i kościelnej. W kulturach arabskiej, islamskiej i hinduskiej barok w klasycznym rozumieniu europejskim nie zaistniał do tej pory, co wynika z odmiennych założeń estetycznych, technicznych oraz historycznych form muzyki tych cywilizacji.

Rozwój kontrapunktu i polifonii, czyli umiejętności prowadzenia wielu niezależnych głosów, był kluczowy i wynikał z wielowiekowej europejskiej tradycji muzyki kościelnej i świeckiej, zwłaszcza od renesansu. Ukształtował się system dur-moll i basso continuo, dając muzyce barokowej charakterystyczną harmonię, głębię basu oraz możliwość wirtuozerskiej instrumentalności. Cechą wyróżniającą stała się bogata ornamentyka, kontrasty, emocjonalność i wielogłosowość form muzycznych.

Ograniczenia muzyki arabskiej, islamskiej i hinduskiej wobec baroku.

Muzyka arabska i islamska tradycyjnie opiera się na modalności (maqam), monodii (jednogłosie) i improwizacji, nie wykształcając rozbudowanej wielogłosowości (polifonii i kontrapunktu) typowej dla baroku europejskiego.
Hinduska muzyka klasyczna (także karnatycka i hindustańska) również pozostaje głównie monodyczna: jej główną oś stanowi raga i tala, z naciskiem na linię melodyczną i rytm, nie na współbrzmienia, które dawały podłoże dla europejskiej polifonii i harmoniki.
W muzyce arabskiej czy hinduskiej nie funkcjonuje system dur-moll ani rozbudowane basso continuo, które pozwalały na budowanie napięcia harmonicznego i bogatej faktury.
Instrumentarium. W Europie barokowej instrumenty smyczkowe i klawiszowe (np. skrzypce, klawesyn) umożliwiły skomplikowane i wielopoziomowe brzmienia; instrumentarium klasycznej muzyki arabskiej czy indyjskiej sprzyja innym rozwiązaniom – akcent na ekspresję i solistykę, a nie na polifonię zespołową.
Kultura muzyczna – funkcja muzyki na Wschodzie (zwłaszcza wokalna i relacyjna – modlitwa, kontemplacja, opowieść) różni się zasadniczo od tej w Europie (duże formy, muzyka dla elity i publiczności).

Podsumowanie

Barok znany w muzyce Europejskiej i Ameryki Południowej pojawi się w swym harmonijnym pięknie, może i w polifonii na terenie Azji, kiedy Bóg stworzy jego podstawy i formy. Są przesłanki, że nastąpi to w perspektywie 200 lat.

W tekście zamieszczam utwór Samiego Yusufa. Nagrany został we Francji z udziałem kościelnych organów.

Inny kompozytor ma talent do tworzenia ozdobnej, wielogłosowej muzyki i tekstów na wszelkie okoliczności. Od życzeń dobrostanu dla urodzonego dziecka, przez inne okolicznościowe tematy do wzniosłych utworów religijnych zwanych w Islamie Nasheed.